Çok kabaca söyleyecek olursak, Diyanet İşleri Başkanlığına Bütçe’den ayrılan pay, Türkiye’nin geçmişe yaptığı yatırımdır. Başka bir ifadeyle geçmişi canlandırmak için yaptığı yatırım. TUBİTAK’a ayrılan pay ise Türkiye’nin geleceğe yaptığı yatırımdır.
Elbette geçmişe ve geleceğe yapılan yatırımlar, sadece bu kurumlara ayrılan paylardan ibaret değildir. Örneğin Milli Eğitim için ayrılan bütçe gerçekte nasıl kullanılmaktadır, neye hizmet etmektedir, nerelere harcanmaktadır? İmam Hatip Okulları için yapılan harcamalar, diğer okulların öğrencilerine verilen Din dersi öğrenimi için ayrılan kaynaklar vb. bilindiği gibi bunların hiçbirisi Diyanet İşleri Başkanlığı bütçesi içinde değildir. Aynı şekilde Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı için ayrılan devasa kaynaklar, gerçekte toplumu bir ortaçağ toplumuna dönüştürmek için kullanılmaktadır. Tarikat ve cemaatlerin, iktidarların koruması altında ve devlet olanaklarından da yararlanarak yaptıkları çok büyük harcamaları da toplumun geçmişe yaptığı yatırımlar içinde değerlendirmek gerekir.
Bütün bunları hep birlikte düşündüğümüz zaman, Türkiye’nin “geçmişi canlandırmak” için ayırdığı kaynakların gerçekte devasa boyutlarda olduğu görülecektir.
Aynı şekilde Tarım ve Sanayi Bakanlıkları ile benzer hizmetler veren devlet kurumlarına ayrılan bütçeleri de geleceğe yapılan yatırımlar içinde saymak yanlış olmayacaktır. İki kalemdeki toplama baktığımız zaman geçmişe yapılan yatırımın geleceğe yapılan yatırımın çok çok üstünde olduğu görülecektir.
İşte Türkiye’nin sorunu budur.
Burada konuyu çok fazla dallandırıp budaklandırmadan Diyanet İşleri başkanlığı ve TUBİTAK’a ayrılan bütçeler ve ayrıca GSMH’den AR-GE çalışmaları için ayrılan paya bakarak durumu anlatmaya çalışacağız.
2018 ve 2019 bütçelerinden çeşitli bakanlıklara ve Diyanet’e ayrılan paylar:
Kurumlar 2018 2019
Hazine ve Maliye Bakanlığı 306 milyar Tl 388 milyar Tl
Milli Eğitim Bakanlığı 92 “ 113 “
Aile, Çevre ve Sosyal Hizmetler Bkn. 86.4 103 “
Sağlık Bakanlığı 37.5 “ 48 “
Milli Savunma Bakanlığı 40 “ 46 “
Tarım Orman Bakanlığı 23.7 “ 36 “
Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı 13.6 “ 31.3 “
Adalet Bakanlığı 13 “ 17 “
Gençlik ve Spor Bakanlığı 14 “ 16.4 “
Diyanet İşleri Başkanlığı 7.7 “ 10.4 “
İçişleri Bakanlığı 7.3 “ 8.5 “
Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı 2.5 “ 5.7 “
Ticaret Bakanlığı 1.2 “ 5.6 “
Dışişleri Bakanlığı 3.3 “ 4.6 “
Kültür ve Turizm Bakanlığı 3.9 “ 4.1 “
Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı 2 “ 2.3 “
Çevre ve Şehircilik Bakanlığı 1.9 “ 2.5 “
TUBİTAK 2.8 “ 3.1 “
(Gazeteler, 19 Ekim 2018)
Diyanet İşleri Başkanlığının bütçesi yedi Bakanlığın (İçişleri, Sanayi ve Teknoloji, Ticaret, Dışişleri, Kültür ve Turizm, Enerji ve Tabii Kaynaklar ile Çevre ve Şehircilik Bakanlığı) bütçesinden daha fazla. Ama her şeyi bir yana bırakalım, sadece 2018 yılı MEB bütçesinden İmam Hatiplere ayrılan kaynağın 6.6 milyar lira olduğunu ve vatandaşına iş olanağı yaratarak onuruyla başı dik yaşama seçeneği sunma yerine, onları dilenci yapma işini üstlenmiş olan Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı’na 2018 yılında ayrılan 26 milyar lirayı düşündüğümüzde, Diyanet’in gerçekte, Hazine ve Maliye Bakanlığı ile Milli Eğitim Bakanlığı’ndan sonra en çok ödeneğin ayrıldığı kurum-alan olduğunu söyleyebiliriz.
AR-GE’ye ayrılan pay
Ülkelerin Gayri Safi Milli Hasılaları içinden AR-GE çalışmaları için ayırmış oldukları payları kıyaslamak da ele aldığımız konu açısından ufuk açıcıdır. TMMOB Makine Mühendisleri Odası’nın Mart 2018’de “Dünya’da ve Türkiye’de AR-GE Faaliyetleri” başlığı altında yayınladığı araştırmada yer verilen veriler şöyledir:
Ülkelere göre AR-GE harcamaları (GSYİH %)
AB % 1.91
OECD % 2.36
G-20 % 2
İsrail % 4.21
Güney Kore % 4.07
Japonya % 3.47
Almanya % 2.85
Çin % 2.8
ABD % 2.73
Türkiye % 0.95
Görüldüğü üzere Türkiye AR-GE araştırmalarında daha yüzdelik rakamlara bile ulaşamamış durumdadır. Oda’nın yaptığı araştırmaya göre Türkiye’nin AR-GE harcamalarına ayırdığı pay değil ama tüm eğitim için GSYİH’dan ayırdığı pay bir çok ülkenin AR-GE için ayırdığı pay kadardır. Makine Mühendisleri Odası’nın aynı araştırmasına göre Türkiye bu açıdan da OECD ülkeleri içinde son sıradadır:
OECD ortalaması % 6.1
Türkiye (Minimum) % 4.2
Danimarka (Maksimum) % 7.9
2017 – 2019 yıllarını kapsayan dönemde devletin yatırım planında fen Liselerine ayrılan pay 109.6 milyon, İmam Hatip Liselerine ayrılan pay ise 1.7 milyar liradır. Yani tam 17 katı. (Sözcü. 29 Haziran 2017)
Bütün bu verilerin ortaya koyduğu gerçek şudur: Türkiye kaynaklarını geleceğe değil geçmişe yatırmaktadır. Ekmeğini dinden kazanan milyonların varlığı, ülkenin geleceğe yüzünü döndürmesinin önünde başlı başına engeldir. Toplumun çok önemli bir kesimi açısından geçmişe bağlı kalmak, Ortaçağ hurafelerini kayıtsız şartsız sorgulamadan kabullenmek, bugünün Türkiye’sinde artık bir “ekmek davası” haline gelmiştir.
Elbette mevcut statükoyu korumak açısından milyonları kontrol etme ve harekete geçirebilme olanağı, küçük bir azınlık açısından (Din bezirgânı politikacılar, tarikat ve cemaat yöneticileri, şeyhler vb.) ise “ekmek davası” olmanın ötesinde bir iktidar sorunudur. Ülke kaynaklarını kontrol etme ve saltanatlarını sürdürme meselesidir.
Bu durumdaki ülke geleceğe yürüyemez.
2 Kasım 2018
