1969 seçimlerinde Anakara’ya giden iki Tuncelili milletvekili, CHP ve Adalet Partisi’ndendi. Bu seçimler sağ Tunceli’den milletvekili çıkardığı son seçimler oldu. Sonrasındaki 45 yıl boyunca Tunceli’nin milletvekilleri hep sol partilerdendi.
Aynı durum Tunceli’nin merkez ve ilçe belediyeleri için de geçerlidir. Çemişgezek ve Pertek gibi Sünni inançtan yurttaşların yaşadığı ilçelerde zaman zaman sağ partiler seçimleri aldı ama diğer ilçelerde bazı istisnalar dışında CHP, DSP veya diğer sol örgütlerden adaylar seçimi kazandı.
CHP’nin yanısıra 1990 sonrasında PKK’nın yasal partileri de etkili oldu Tunceli’de. 2009 ve 2014 seçimlerini bugünkü adıyla HDP aldı. 2009’da bağımsız adaylarla seçime giren çeşitli “sol gruplar” Pertek, Hozat ve Nazımiye belediye başkanlıklarını aldılar. Mazgirt belediye başkanlığını EMEP, Ovacık ve Pülümür’ü CHP, Çemişgezek’i ise AKP aldı.
2014 seçimlerini ise AKP sadece Pertek’de kazandı. Çemişgezek’i CHP adayına kaybetti. Ovacık ve Mazgirt’i ise TKP ve ÖDP etiketlerini kullanan Demokratik Haklar Federasyonu (DHF), (TKPML-TİKKO’nun bölünmesiyle ortaya çıkan Maoist Komünist Parti -MKP- çizgisinde bir oluşum); Çemişgezek’in yanı sıra Hozat, Nazımiye ve Pülümür’ü ise CHP aldı.
AKP, bu seçimlerde Pertek’i almasının yanı sıra Çemişgezek ve Pülümür’de ikinci parti, diğer bütün seçim çevrelerinde ise dördüncü parti oldu.
2019: AKP’nin Tunceli’de hamle yılı
2019 seçimlerinde ise Tunceli’nin son elli yılında olmayan bir gelişme yaşandı. AKP, Çemişgezek’in yanı sıra Mazgirt Belediyesini de aldı. Pertek’i CHP – HDP ittifakına kaybederek ikinci parti oldu (2340’a 1799 oy). Gene Hozat, Ovacık, Nazımiye ve Pülümür’de ikinci parti, Tunceli Merkez’de ise yüzde 14 oy oranı ile dördüncü Parti oldu. (Kazanan TKP etiketli DHF adayı yüzde 32).
İl Genel Meclisi seçimlerinde ise CHP yüzde 27 ile birinci parti, AKP ise yüzde 19.65 ile üçüncü parti oldu. 2014 seçimlerinde alınan yüzde 14 oyu düşünecek olursak, İl Genel Meclisi seçiminde de AKP’nin, belediye seçimlerinde sağladığı gelişmeye paralel bir başarı elde ettiğini söyleyebiliriz.
HDP’nin yenilgisi
Bu verilerden hareketle çıkarılacak sonuçları şöyle özetleyebiliriz:
1.HDP (PKK), Tunceli Merkez’de Belediye Başkanlığını kaybetmiş, Mazgirt’te ancak dördüncü Parti olmuş, diğer ilçelerde ise ilk dört arasına bile girememiştir.
Oysa bir önceki yerel seçimde Merkez’i almış, Mazgirt, Pertek, Ovacık ve Pülümür’de ikinci Parti, Nazımiye’de üçüncü Parti, Çemişgezek’te ise dördüncü Parti olmuştu.
Yani dört yıl içinde HDP, Tunceli’de en büyük Parti olmaktan çıkmış ve yerel seçimlerde sadece bir beldeyi (Mazgirt – Akpazar) alabilmiştir.
HDP’nin aldığı sonuç, bu partinin ülke çapında yaşadığı gerilemeye uygundur. Tunceli halkı da bölücülüğe tavır almaktadır.
“Komünist Başkan” efsanesi
2.Komünist etiketli DHF (MKP), 2009’da Hozat belediyesini aldı, 2014 yılında ise CHP’ye kaybetti. 2014 seçimlerinde Ovacık ve Mazgirt belediyelerini aldı; 2019 seçimlerinde de bu belediyeleri CHP ve AKP’ye kaybetti. Ovacık Belediye Başkanı, şimdi Tunceli’de Belediye Başkanı seçilen Fatih Mehmet Maçoğlu’ydu. “Komünist Başkan” namıyla “medya gülü” oldu. Ama beş yıl yönettiği belediyeyi elinde tutamadı. Aynı akıbetin gelecek seçimde Tunceli’de de yaşanacağını söylemek kehanet olmayacaktır.
DHF (MKP)’nin bu “seçim başarıları”, Tunceli halkının PKK karşısında; kadrolarının tamamı Tuncelilerden oluşan ve Tunceli halkının “bizim çocuklar” diyerek sahip çıktığı MKP’nin silahının gölgesiyle birlikte düşünüldüğünde anlaşılabilir.
Son Tunceli seçim başarısı ise bu temel etkenin yanı sıra; sistem tarafından Maçoğlu’na sunulan olağanüstü destek, medyada eşine az rastlanır parlatma kampanyası ve biraz da devletin; “PKK olacağına, sisteme seçenek olma yeteneğine sahip olmayan bir ‘komünist’ olsun” mantığıyla sergilediği yaklaşımla birlikte değerlendirilmelidir.
Yani gerçekte ortada bir başarı yok, bir seçimlik bir “ara dönem” söz konusudur Tunceli için.
Sonuç
Tunceli seçimlerinde yaşanan bütün bu gelişmeleri değerlendirmek, bugünün Türkiye’sini anlamak bakımından son derece öğretici derslerle doludur.
Tunceli siyasetinin son otuz yılına PKK, PKK bölücülüğünün kuyruğuna takılan Vatansız Sol ve onlarla birlikte hareket eden CHP damgasını vurdu. (Bu dönemde sadece Kamer Genç bir istisnayı teşkil etti.)
Vatansever Sol seçenek, bu süreç içinde şiddet kullanılarak etkisiz kılındı. 90’lı yıllardan bu yana Vatan Partisi yöneticilerine yönelen tehditler, örgütsel çalışmaların fiilen engellenmesi, Parti’nin Ovacık İlçe Başkanı Cemal Beyazgül’ün TİKKO tarafından kaçırılarak katledilmesi vb…
İşte bu koşullarda iktidar partisi olarak devletin yaptırım gücünü de kullanan AKP, bir çok Tunceli’linin gözünde; Bölücülük, Vatansız Sol ve onların kuyruğundaki CHP’ye alternatif parti durumuna gelmiştir.
AKP’nin aldığı oyu sadece oradaki geçici seçmenin (asker, polis ve memur) oyu olarak görmek en büyük yanlıştır. Rakamlar bunun doğru olmadığını gösteriyor.
Tunceli yerel seçimleri sonuç olarak, PKK bölücülüğünün, Vatansız Sol’un ve CHP’nin açık yenilgisi ve iflasıdır.
